پیشگفتار
امروزه انسان به منظور بهرهبرداری درست از منابع انرژی خدادادی، نیازمند شناخت هرچه بهتر و دقیقتر موجودات زنده و غیر زنده محیط پیرامون خویش است. در این میان، شناخت جلبکها و کاربرد آنها به عنوان یک جزء زنده و موثر در حیات کره زمین از اهمیت ویژهای برخوردار میباشد. تحقیقات و پژوهش در علم جلبک شناسی در بعضی از کشور ها سبب شده است که جلبک ها از نظر کاربردی اهمیت فراوان پیدا کنند، به طوری که تنها از طریق صادرات جلبک ها و یا موادی که از طریق جلبک ها به دست می آورند، میلیون ها دلار درآمد سالانه دارند. در ایران منابع عظیم جلبکی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان و همچنین دریاچه های آب های شور و شیرین عمدتاً ناشناخته باقی مانده و یا مطالعات اندکی بر روی آن ها صورت گرفته است. در این راستا جلبک سبز تک سلولی دونالیلا که مقاوم ترین میکرو ارگانیسم یوکاریوتیک مقاوم به نمک است و در یک محدوده وسیعی از دریاها، دریاچه ها و آب های شور زندگی می کند، دارای کاربرد های گوناگونی در مطالعات زیستی مربوط به فیزیولوژی خصوصاً در تنظیم اسمزی و انتقال یون را دارد. همچنین این جلبک در شرایط تنشی بویژه شوری بالا و نور زیاد به مقدار فراوان بتا کاروتن تولید می نماید، لذا کشت صنعتی این جلبک از نظر بیوتکنولوژی جهت تولید تجاری بتا کاروتن اهمیت پیدا کرده است. به علاوه چون جلبک دونالیلا جهت مقابله با شوری گلیسرول یا چربی تولید می کند از اینرو بیوانرژی آن در تولید سوخت زیستی بویژه تولید تجاری بیودیزل اهمیت پیدا کرده است. در کشور ایران از 20 سال گذشته تاکنون کارهای زیادی در سطح مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی بر روی این جلبک انجام شده است ولی تاکنون کتابی به زبان فارسی در این زمینه در کشور تالیف نشده است. بدین منظور کتابها و مقالات بسیار زیادی مورد بررسی قرار گرفت و مجموعهای که در اختیار شما خواننده گرامیست، حاصل چند سال مطالعه و بررسی میباشد. در برخی موارد نیز با اقتباس و الهام از برخی مقالات، کتابها و وارد نمودن مطلب تایید شده در برخی منابع جدیدتر، شکلها توسط نگارنده طراحی و مجدداً ترسیم گردیده است. مطالب ارائه شده در کتاب حاضر، بیشتر برای دانشجویان رشته های مختلف زیستشناسی، بیوتکنولوژی صنعتی و کشاورزی، علوم دریائی و محققان علاقمند به عالم جلبکی در شش فصل (فصل اول: جایگاه دونالیلا در طبقه بندی جلبک ها، فصل دوم: بیولوژی و مورفولوژی دونالیلا، فصل سوم: فیزیولوژی دونالیلا، فصل چهارم:بیوتکنولوژی دونالیلا، فصل پنجم: بیوانرژی دونالیلا و فصل ششم: گونه های شناسائی شده جلبک دونالیلا در ایران) تهیه شده است. جهت فهم بهتر مطالب ارائه شده، نیاز به اطلاعات گیاهشناسی، جلبک شناسی، بیوشیمی، و بیولوژی مولکولی مقدماتی میباشد. ازکلیه اساتید، محققان و دانشجویان ارجمند تقاضا میگردد، منت نهاده، ایرادات و نظرات خود را به اینجانب ارسال نموده تا انشاا... در چاپهای بعدی اصلاح گردد.
محمد رضا هادی، ندا باغ عنایت
زمستان 1395